Jak przebiegło powstanie?
O godzinie 6 19 kwietnia do getta z dwóch stron wkroczyły niemieckie wojska. Walki toczyły się w trzech miejscach. W dwóch z nich - na skrzyżowaniu ulicy Gęsiej i Zamenhofa oraz Gęsiej i Nalewek sukces. W pierwszym przypadku powstańcom ciężko uszkodzić niemieckie pojazdy pancerne. Ciężkie walki toczyły się przy placu Muranowskim, dokąd mimo początkowych sukcesów na ulicy Nalewek. Niemcy wycofali się jednak stamtąd. Przywódcą powstania był Mordechaj Anielewicz.
W późniejszych godzinach przywództwo nad siłami niemieckimi powziął Jürgen Stroop. Rozpoczęto atak domu przy ulicy Muranowskiej, jednak nie powiódł on się.
W trakcie walki ŻOB i ŻZW z Niemcami oddziały AK próbowały dopomóc Żydom, wysadzając mur getta, jednak nie udało się to.
Rankiem 20 kwietnia siły niemieckie rozpoczęły natarcie. Toczyły się zacięte walki o niemiecką fabrykę szczotek znajdującą się w getcie. Żydzi zaminowali bramę jednej z fabryk, którą następnie wysadzili.
W tym czasie walki miały miejsce także przy placu muranowskim i ulicy miłej.
Tego dnia Niemieccy żołnierze rozpoczęli podpalanie budynków getta, co miało pogorszyć sytuację powstańców i cywili.
W godzinach wieczornych nieudanie mur próbował zniszczyć oddział Gwardii Ludowej
21 kwietnia Niemcy rozpoczęli stosowanie nowej taktyki - poruszania się w małych grupach.
Utrudniało to działania powstańcom. Walka była kontynuowana. Część żołnierzy ŻZW miała zostać przerzucana podziemiem poza Warszawę, jednak plan ten został udaremniony przez Niemców.
Przez pierwsze 3 dni powstania wali toczyły się najintensywniej. W kolejnych dniach sytuacja powstańców stawał się coraz gorsza.
22 kwietnia płonęła już duża część getta. Przez pożary zginęło wielu Żydów ukrywających się w bunkrach. Dzielnica było również ostrzeliwane przez artylerię.
Walki toczyły się głównie o Plac Muranowski. Powstańcom udało się z niego wydostać dzięki podkopowi.
Wobec coraz większych sił Niemców podjęto decyzję o wycofaniu się do odpowiednio wcześniej przygotowanych i zaopatrzonych bunkrów.
Dnia 23 kwietnia wydano odezwę :
Polacy, Obywatele, Żołnierze Wolności.
Wśród huku armat, z których armia niemiecka wali do naszych domów, do mieszkań naszych matek, dzieci i żon;
Wśród terkotu karabinów maszynowych, które zdobywamy w walce na tchórzliwych żandarmach i S.S.-owcach;
Wśród dymu pożarów i kurzu krwi mordowanego ghetta Warszawy – my – więźniowie ghetta – ślemy Wam bratnie serdeczne pozdrowienia.
Wiemy, że w serdecznym bólu i łzach współczucia, że z podziwem i trwogą o wynik tej walki przyglądacie się wojnie, jaką od wielu dni toczymy z okrutnym okupantem.
Lecz wiedzcie także, że każdy próg ghetta, jak dotychczas, tak i nadal będzie twierdzą, że może wszyscy zginiemy w walce, lecz nie poddamy się; że dyszymy, jak i Wy żądzą odwetu i kary za wszystkie zbrodnie wspólnego wroga.
Toczy się walka o Waszą i naszą Wolność.
O Wasz i nasz – ludzki, społeczny, narodowy – honor i godność.
Pomścimy zbrodnie Oświęcimia, Treblinek, Bełżca, Majdanka.
Niech żyje braterstwo broni i krwi walczącej Polski!
Niech żyje Wolność!
Śmierć katom i oprawcom!
Niech żyje walka na śmierć i życie z okupantem!
Żydowska Organizacja Bojowa
W ciągu następnych dni Niemcy wykrywali i niszczyli po kolei żydowskie bunkry. Wszystkich tam będących, nawet ludność cywilną, rozstrzeliwano na miejscu lub deportowano do Treblinki bądź innych obozów koncentracyjnych.
W bunkrach kończyły się zapasy. Dzięki łącznikom poza gettem, Kazimierzowi Ratajzerowi i Icchakiem Cukiermanowi, udało się zorganizować ciężarówkę dla grupy powstańców, dzięki czemu udało się uratować część jej osób m. in. ostatniego przywódcę powstania Marka Edelmana.
16 maja powstanie upadło.
Podsumowanie:
Powstanie, mimo braku szans na sukces nie zostało rozbite w bardzo szybkim czasie. Żydzi, mimo słabego uzbrojenia, udanie stawili opór wobec żołnierzy Niemieckich. Powstańcy pokazali, że woleli zginąć z honorem, w walce za ojczyznę.
Autorzy: Lena Lisicka oraz Paweł Guga
SP14 w Płocku
Strona www stworzona w kreatorze WebWave.